پهنه بندی گرد و غبار با استفاده از داده های ماهواره ای مودیس مطالعه موردی: استان کرمانشاه

گرد و غبار بلای طبیعی است که در سال های اخیر خسارات زیادی را به کشور عزیزمان وارد آورده است.در این میان شهرها و مراکز جمعیتی نزدیک به منشاء، بیشترین ریسک و احتمال خسارت فیزیکی قابل لمس ناشی از طوفان گرد و غبار را دارا می باشند. بنابراین اولین قدم جهت مدیریت بهتر و مقابله با این خطر طبیعی و کاهش اثرات ناشی از آن تشخیص مناطق در معرض خطر می باشد.در این پژوهش به منظور بررسی مناطق متاثر از گرد و غبار، استان کرمانشاه به علت موقعیت واقع شدن در غرب کشور و همجواری با بیابان های عربی که از کانون های تولید گرد و غبار جهانی می باشند، به عنوان یکی از مناطقی که در معرض آسیب های ناشی از آن در چند سال اخیر می باشد، شناسایی گردید. با توجه به این که هیچ گونه سامانه ایاز شبکه جهانی رباتیک پایش گرد و غبار در منطقه و حتی در ایران وجود ندارد به منظور بررسی توده های گردو غبار در استان از داده های میزان دید افقی ثبت شده در ایستگاه های هواشناسی استفاده گردید. بدین منظور از میان کلیه ایستگاه های هواشناسی و کلیماتولوژی، 12 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک پس از بررسی طول دوره آماری، کیفیت داده ها و پارامترهای مورد تاثیر از گرد و غبار و مرتبط با آن مورد تحلیل و تجزیه قرار گرفتند. در ادامه از رگرسیون چند متغیره برای تحلیل داده ها و ایجاد ارتباط بین پارامترها مختلف و میزان دید افقی بررسی شد و مهمترین پارامترهای دخیل با میزان دید افقی در 12 ایستگاه هواشناسی شناسایی گردید. نتایج فراوانی تعداد روزهای گرد و غبار حاکی از آن است که شهرستان های مرزی قصرشیرین و سرپل ذهاب و گیلان غرب(نوار غربی)بیشتر در معرض طوفان های گرد و غبار بوده و شهر سومار متاثرترین شهر با این پدیده می باشد. همچنین برای تهیه نقشه های پهنه بندی شدت گرد و غبار به عنوان یک نقشه راهبردی و کاربردی از 4 تصاویر سنجنده مودیس طی سال های 1387 تا 1390استفاده شد. پس از آن تصحیحات هندسی و محاسبه دمای درخشندگی در محیط نرم افزارenvi4.8 و توسط اکستنشن mct صورت پذیرفت که متوسط خطای تصحیحات هندسی (زمین مرجع نمودن) برای تصاویر 5/0 و متوسط خطای محاسبات دمای درخشندگی تصاویر برابر با 2/0 بدست آمد. سپس با اعمال سه الگوریتم آکرمن، میلر،tdi بر روی تصاویر طوفان های گرد و غبار بارزسازی گردید. به منظور تفکیک توده های گرد و غبار آستانه های کمتر از صفر در شاخص آکرمن و بزرگتر از 2+ برای شاخص tdiو برای میلر با توجه به هر رویداد و خصوصیات آن تعیین گردید. با توجه به محدوده پیکسل های حاوی گرد و غبار در هر رویداد با شاخص های به کار رفته این محدوده به فواصل مشخص تقسیم شد و میزان شدت توده های گرد و غبار به شش کلاس بسیار شدید، شدید، متوسط، ضعیف، بسیار ضعیف و بدون گرد و غبار کلاس بندی گردید. در میان رویداد های گرد و غبار مورد بررسی رویداد سوم که در 14تیر ماه 1388 رخ داد شدیدترین طوفان گرد و غبار رخ داده می باشد و از میان شاخص های مورد استفاده در این مطالعه، شاخص tdiموثرترین شاخص جهت شناسایی توده های گرد و غبار می باشد. نتایج بررسی اثرات ریز گردها یا طوفان های گرد و غبار بر میزان تولید عسل نشان داد که در سال1387، با توجه به این که تعداد رخداد گرد و غبار در این سال به حداکثر خود در چند سال اخیر که مورد مطالعه قرار گرفته بود رسید، کاهش قابل توجهی داشته و حدوداً 6 میلیارد تومان به این بخش خسارت وارد گردیده است. داده های ماهواره ای سنجنده مودیس به دلیل طیف گسترده تصویربرداری به راحتی قادر به شناسایی طوفان های گرد و غبار می باشد و نتایج حاصل از آن می تواند ابزاری جهت کمک به بخش های مدیریتی کشور از جمله سازمان مدیریت بحران و سازمان هواپیمایی کشوری در این زمینه باشد..